ผู้เรียบเรียง: ภัสน์วจี ศรีสุวรรณ
การวางแผนสุขภาพล่วงหน้า หรือ Advance care planning (ACP) คือกระบวนการวางแผนการดูแลล่วงหน้าระหว่างผู้ป่วย คนในครอบครัว และบุคลากรทางสุขภาพ เพื่อส่งเสริมให้ผู้ป่วยได้รับการดูแลอย่างที่ตนต้องการ เมื่อไม่สามารถติดสินใจได้เอง โดย ACP จะช่วยกระตุ้นให้ผู้ป่วยสำรวจและระบุความต้องการของตนในเรื่องเป้าหมายของการรักษาดูแลสุขภาพ ทางเลือกในการรักษา การรักษาที่ต้องการและไม่ต้องการเมื่อผู้ป่วยอยู่ในวาระสุดท้ายของชีวิต การดูแลทางใจและทางสังคม สถานที่ดูแลรักษา ตลอดจนการจัดการร่างกายและงานศพ
ผู้ป่วยไร้บ้านมักมีความเจ็บป่วยที่ซับซ้อน ต้องการการดูแลเฉพาะ การทำงานด้านการวางแผนสุขภาพล่วงหน้ากับคนกลุ่มนี้จึงจำเป็นและสำคัญทั้งต่อผู้ป่วย ผู้ดูแล และบุคลากรทางการแพทย์
อย่างไรก็ตามงานวิจัยเกี่ยวกับคนไร้บ้านในต่างประเทศหลายชิ้น และการสำรวจข้อมูลในประเทศไทย ระบุตรงกันว่าคนไร้บ้านที่ป่วยระยะท้ายมีความเสี่ยงที่จะได้รับการรักษาที่น้อยหรือมากเกินไป และไม่ตรงกับความต้องการ มิเพียงการรักษาพยาบาลที่เหมาะสม การวางแผนสุขภาพล่วงหน้าหรือ ACP ยังเป็นทางออกที่คนทำงานเรื่องคนไร้บ้านประเด็นสุขภาพเห็นร่วมกันว่าจะช่วยกอบกู้ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ในวาระสุดท้ายของคนไร้บ้านคนนั้นได้ แต่อุปสรรคคือทำอย่างไรให้คนไร้บ้านเข้าถึงการทำ ACP
ในรายงานฉบับนี้สรุปและเสนอแนะว่าการทำ ACP กับคนไร้บ้านในโรงพยาบาลและพื้นที่สาธารณะเป็นไปได้ยาก ส่วนการทำ ACP กับคนไร้บ้านในสถานพักพิง (shelter) มีความเป็นไปได้สูงสุด โดยควรเริ่มจากการอบรม ACP ให้แก่บุคลากรในองค์กรนั้นๆ เพื่อให้บุคลากรไปทำ ACP กับคนไร้บ้าน โดยองค์กรที่มีความพร้อมสูงสุดคือ "โครงการจ้างวานข้า" มูลนิธิกระจกเงา ที่สมาชิกส่วนใหญ่เป็นคนไร้บ้านสูงอายุและมีปัญหาความเจ็บป่วยซับซ้อน เนื่องจากบุคลากรในองค์กรมองเห็นความสำคัญของ ACP มีโครงการส่งเสริมสุขภาพสมาชิกอยู่แล้ว และพร้อมขยายผลไปสู่การทำ ACP
ท่านสามารถดาวน์โหลดอ่านงานศึกษาฉบับเต็มได้ที่นี่ลิงค์ต่อไปนี้ Advance care planning (ACP)