ผู้เขียน: ปุณยอาภา ศรีคิรินทร์ หมวด: รีวิวสุนทรียะในความตาย
1. รองเท้าของมิเกล
หนังเล่าเรื่องราวของ Miguel Rivera เด็กชายอายุ 12 ปี ที่อาศัยอยู่กับครอบครัวขนาดใหญ่ในเม็กซิโก ซึ่งประกอบอาชีพช่างทำรองเท้ามาอย่างยาวนาน (ไม่ว่าจะเป็น พ่อ แม่ ยาย ทวด และย่าทวด ทุกคนล้วนประกอบอาชีพเดียวกัน) และแน่นอน ทุกคนย่อมปรารถนาให้มิเกลได้สืบทอดอาชีพนี้ต่อไปด้วย
มิเกลใช้เวลาหลังเลิกเรียนรับจ้างขัดรองเท้าในตลาด แต่เขากลับไม่ได้ใจจดจ่ออยู่กับบรรดารองเท้าเหล่านั้นเลย เพราะหัวใจของเขาจมดิ่งอยู่กับโลกของ "เสียงเพลง”
ความฝันของมิเกลคือ การเป็นนักดนตรี เขามีต้นแบบอย่างนักดนตรีผู้ยิ่งใหญ่ Ernesto de la Cruz
ม้วนวิดีโอการแสดงของเออ เนสโต เดอ ลา ครูซ ที่เปิดฉายวนไปมานับครั้งไม่ถ้วน ถูกจับจ้องด้วยแววตาเปล่งประกายของเด็กชายซ้ำแล้วซ้ำเล่า กีตาร์หัวกะโหลกปริศนาในห้องใต้หลังคา ถูกนำมาปัดฝุ่นเพื่อใช้งาน โดยมี Dante หมาจรจัดข้างถนนที่คอยเอาใจอยู่ข้างๆ
มิเกลตั้งใจจะเป็นนักดนตรี แต่ความฝันของมิเกลเกือบจะปลิดปลิวไปด้วยความไม่เห็นชอบจากครอบครัว
โชคร้ายที่อาชีพนักดนตรีเปรียบเสมือนสิ่งของต้องห้ามสำหรับครอบครัวนี้ และไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น “ห้าม” “เสียงเพลง” เกิดขึ้นในบ้านหลังนี้อย่างเด็ดขาด
ปู่ทวดของมิเกลเป็นนักดนตรี และเขาก็ทิ้งทุกอย่างแม้แต่ครอบครัวไปเพื่อเดินตามเส้นทางสายดนตรี ซึ่งสร้างความเจ็บปวดให้ทุกคนเป็นอย่างมาก และนั่นจึงเป็นเหตุผลที่ทำให้ข้อห้ามแปลกประหลาดนี้ถูกจารึกไว้ในสำนึกของครอบครัว
กีตาร์ตัวเก่งถูกทำลายลงต่อหน้า มิเกลถูกทางบ้านต่อต้านอย่างรุนแรง และพยายามดึงเขากลับมาสู่อ้อมกอดของครอบครัว แต่นั่นกลับผลักดันให้มิเกลเข้าไปสู่โลกอีกใบนั่นคือ “โลกหลังความตาย”
2. Day of the Dead วันรื่นรมย์ในโลกหลังความตาย
ดอกไม้สีเหลืองทองเรืองรองถูกโปรยเป็นทางเดินยาว กลีบดอกไม้ปลิดปลิวงดงาม
มันทำหน้าที่เป็นสะพานเชื่อมโยงดินแดนแห่งคนเป็น และ ดินแดนแห่งคนตาย
มิเกล และ ดานเต้ พาเราเข้าไปสู่ดินแดนทั้งสอง โลกที่มีความเชื่อมโยงกันอยู่ในช่วงขณะหนึ่งๆ
ในขณะที่โลกของคนเป็นกำลังเคลื่อนไป โลกคนตายก็เคลื่อนที่คู่ขนานกันไปด้วย ผ่านพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ที่เรียกว่า Day of the Dead (Dia de los Muertos)
เทศกาลเพื่อรำลึกถึงญาติพี่น้องหรือคนรักที่ตายไปแล้ว แม้จะเป็นเทศกาลรำลึกถึงความตายและการสูญเสีย แต่กลับมีนัยยะของการเฉลิมฉลองและเต็มไปด้วยความสนุกสนานรื่นรมย์เสียมากกว่า
ในดินแดนแห่งคนเป็น
รูปภาพของเหล่าบรรพบุรุษถูกตั้งเรียงราย ประดับประดาด้วยดอกไม้และอาหารนานาชนิด
ดนตรีและกิจกรรมรื่นเริงต่างๆ ถูกจัดเตรียมไว้เพื่อเฉลิมฉลองต้อนรับดวงวิญญาณกลับบ้าน
ญาติพี่น้องจะใช้ดอกดาวเรืองโปรยไปทุกหนทุกแห่ง ไม่ว่าจะเป็นสุสานหรือทางเดิน เพื่อเป็นการนำทางดวงวิญญาณบรรพบุรุษกลับสู่บ้าน
และในดินแดนแห่งคนตาย
วิญญาณแต่ละดวงจะแต่งกายสวยงาม ท่าทีรื่นรมย์ ในบรรยากาศอันแสนสุข
วันที่พวกเขาจะเดินทางข้ามสะพานดอกดาวเรืองเพื่อกลับไปเยี่ยมบ้านของตนตามคำเชิญของญาติพี่น้อง
นั่นแปลว่าพวกเขายังถูกจดจำและรำลึกถึงอยู่เสมอ
แต่เมื่อมีคนถูกจดจำได้ ย่อมต้องมีคนที่ถูกลืม...
3. ความปรารถนาของเฮกเตอร์
Héctor คือดวงวิญญาณในโลกหลังความตาย
เขาทำทุกวิถีทางที่จะข้ามสะพานดอกไม้ เพื่อเข้าสู่งานเฉลิมฉลองในค่ำคืนนี้ ไม่ว่าจะพยายามปลอมตัวเป็นบุคคลสำคัญต่างๆ (เช่น Frida Kahlo) หรือแม้กระทั่งทำตัวเนียน แอบเข้าไปในงานตอน
ตำรวจเผลอ (ซึ่งท้ายที่สุดก็โดนจับมาสถานีตำรวจอยู่ดี)
ความพยายามของเฮกเตอร์ดูเหมือนจะเกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่าในทุกๆ ปีอย่างไม่มีเหตุผล
และแน่นอนว่าล้มเหลวเสมอมา เนื่องจากกฎระเบียบในการเข้าร่วมงานมีอยู่เพียงว่า ดวงวิญญาณนั้นต้องมีภาพถ่ายอยู่บนโลกคนเป็น (จากการบูชาหรือเก็บรักษาของญาติๆ และคนรัก – นั่นเป็นเหตุผลที่ทำให้เขาต้องปลอมตัวเป็นฟรีดา คาห์โล เพราะภาพของเธอปรากฏอยู่ทั่วโลก) หากตรวจสอบดูแล้วพบว่าดวงวิญญาณนั้นไม่มีรูปภาพหรือสิ่งแสดงตัวตนใดๆ บนโลกคนเป็นอยู่เลย ก็จะไม่ได้รับอนุญาตให้เข้าร่วมงานพิธี
หนังยังเล่าถึง Chicharrón เพื่อนนักดนตรีของเฮกเตอร์
ในค่ำคืนนั้น
บนเปลริมน้ำในบ้านพักซอมซ่อ
เหล้าหลายสิบดีกรีเพิ่งถูกกรอกเข้าปาก
ถ้อยคำเกรี้ยวกราดโมโหร้ายถูกพ่นใส่เฮกเตอร์ไม่ขาดระยะ ทว่าดวงตาโศกเศร้าเจ็บปวด
เขาถูกคนรักหลงลืมมาเป็นระยะเวลายาวนาน
แม้ในโลกหลังความตาย เขาก็มีชีวิตอยู่อย่างรันทดเยี่ยงวิญญาณไร้บ้าน
ไร้ค่าและว่างเปล่า
จนในที่สุด
เมื่อหมดเวลาลง
ดวงวิญญาณของเขาก็แตกสลายกลายเป็นมวลอากาศ
เหลือไว้เพียงหมวกขาดใบเก่าร่วงหล่นลงพื้นโดยไม่มีใครจดจาร
เฮกเตอร์ได้แต่ดื่มส่งท้ายให้กับการจากไปของเพื่อนรัก
แก้วเหล้าถูกกระดกหมดในรวดเดียว
ริมฝีปากเม้มเรียบ กรามขบบดแน่น
เสียงปากแก้วกระทบโต๊ะ รวดเร็ว เด็ดขาด
เขาดื่มให้กับความตายหลังความตาย
นั่นเป็นสัญญาณแห่งการจากลาอย่างแท้จริง
ไม่มีใครจดจำเขาได้อีกแล้ว ไม่ว่าคนเป็นหรือคนตาย
และเฮกเตอร์กำลังจะเป็นเช่นนั้น
เป็นเวลายาวนานแล้วที่เฮกเตอร์ไม่ถูกระบุถูกกล่าวถึงหรือถูกอ้างอิงถึงเลยในโลกของคนเป็นนั่นหมายความว่า เขาไม่มีความเชื่อมโยงหรือหลงเหลือความทรงจำใดๆ ในโลกของคนเป็นอีกต่อแล้ว
นั่นหมายความว่า วิญญาณของเขากำลังจะสูญสลายไปเช่นกัน
4. Remember me, though I have to travel far
หนังเล่าอย่างตรงไปตรงมาว่า ตราบใดเสียเราทุกคนก็ต้องตาย
แต่ไม่ว่าคนตายหรือคนเป็น
ทุกคนต่างเป็นเศษเสี้ยวหนึ่งในความทรงจำของกันและกันอยู่เสมอ
ฉะนั้นแล้ว ความตายจึงไม่ใช่สิ่งที่ต้องหวาดกลัว
หากแต่เป็นการถูกหลงลืมต่างหาก ที่เป็นสิ่งน่าหวาดหวั่น
และฆ่าได้แม้กระทั่งคนที่ตายไปแล้ว
ประเพณี Day of the Dead คล้ายจะเป็นสิ่งที่ย้ำเตือนผู้คนว่าความตายเป็นเรื่องธรรมดาแสนสามัญ
แม้โดยสัจธรรมแล้ว ความตายและการสูญเสียย่อมสร้างความเจ็บปวดให้กับผู้ที่ยังมีชีวิตอยู่
แต่เราควรทำใจยอมรับสิ่งที่เรียกว่าความตายได้อย่างบริบูรณ์
ความโศกเศร้า แม้จะเป็นด้านหนึ่งของความตาย แต่ไม่ใช่สิ่งที่ควรดำรงอยู่ไปตลอดกาล
การถือครองความทรงจำส่วนหนึ่งของกันและกันไว้ต่างหาก
เป็นสิ่งที่เต็มไปด้วยความงดงามและรื่นรมย์
และแน่นอน อย่างน้อยๆ ถ้าพวกเราไม่ได้ลืมเขาไปจากหัวใจ
พวกเขาจะไม่เคยจากไปไหน
เพียงแค่ถึงเวลาที่พวกเขาสวมรองเท้าคู่เก่า
แล้วออกเดินทางไกลเท่านั้นเอง
”Remember me
Though I have to travel far
Remember me
Each time you hear a sad guitar...”
