ห้องสมุดแมวหางกิ้นส์ ห้องสมุดขนาดเล็ก พื้นที่ทำกิจกรรมการเรียนรู้นอกห้องเรียน ตั้งอยู่ที่อำเภอดอนมดแดง จังหวัดอุบลราชธานี โดยคุณวลัยพร วังคะฮาด และแฟน ซึ่งชื่นชอบหนังสือ มีหนังสือจำนวนมาก พร้อมทั้งเป็นนักกิจกรรมเยาวชนและเคยจัดกิจกรรมที่ชุมชนแห่งนี้ จึงต่อยอดสร้างห้องสมุดขึ้นมาเพื่อเป็นพื้นที่สำหรับให้เด็กหรือผู้สนใจเข้ามาทำกิจกรรมการเรียนรู้ต่างๆ เช่น ศิลปะ การปลูกพืช คุณค่าของสิ่งแวดล้อม ภาษาอังกฤษ รวมถึงทักษะด้านอื่นๆ ที่อาจจะไม่มีสอนในห้องเรียน
ประเด็นหนึ่งที่ห้องสมุดนำมาทำเป็นกิจกรรมร่วมกับเด็กๆ คือ เรื่องความตาย ซึ่งเป็นความสนใจส่วนตัวของคุณวลัยพรที่มองว่าความตายเป็นเรื่องใกล้ตัว และมีโอกาสเรียนรู้เรื่องชีวิตและความตายเพิ่มเติมจากทาง Peaceful Death ผ่านไพ่ฤดูฝน ไพ่รุ้ง จนกลายเป็นแรงบันดาลใจที่จะสื่อสารเรื่องความตายให้กับผู้รับสารที่เป็นเด็กโดยใช้นิทาน เช่น แมวน้อยร้อยหมื่นชาติ แล้วชวนพูดคุย ตั้งคำถาม เพื่อให้เด็กคิดเชื่อมโยงเนื้อหาในนิทานเข้ากับชีวิตของตัวเอง เช่น หากเกิดการสูญเสียจะจัดการกับอารมณ์อย่างไร เป็นต้น ผลของกิจกรรมนี้จะแตกต่างกันไปในแต่ละกลุ่ม หากเป็นกลุ่มที่เข้าร่วมกิจกรรมกับห้องสมุดเป็นประจำหรือที่เรียกว่ากลุ่มทดลอง จะเห็นผลชัดเจน สัมผัสได้ว่าเด็กกลุ่มนี้มีความเข้าใจ สามารถเชื่อมโยงสารที่ได้รับเข้ากับชีวิตของตนเองได้ เพราะเด็กมีความคุ้นชินกับกระบวนการเรียนรู้ที่ให้แสดงความคิดเห็น ส่วนกลุ่มอื่นๆ มีผลตอบรับไม่ชัดเจนนักเนื่องจากปัจจัยต่างๆ เช่น เวลาทำกิจกรรมมีจำกัดเพียง 2-3 ชั่วโมง อาจไม่เพียงพอต่อการคิดในเชิงลึก เป็นต้น
คุณวลัยพรมองว่าตัวเด็กเองไม่ได้มีปัญหากับการเรียนรู้เรื่องความตาย เพราะพวกเขาพร้อมเปิดรับความรู้ต่างๆ เพียงแต่ควรทำกระบวนการเรียนรู้ให้สนุก จูงใจ และเนื้อหาไม่ยากเกินไป ปัญหาการพูดคุยเรื่องความตายจริงๆ แล้วอยู่ที่บริบทของสังคมมากกว่าที่มองว่าความตายเป็นเรื่องไม่ดี ไม่ควรพูดถึง อย่างไรก็ตาม คุณวลัยพรเล็งเห็นจุดที่ตนเองจะต้องเรียนรู้และระวังเรื่องการสื่อสารกับเด็กให้มากขึ้น เนื่องจากการพูดเรื่องความตายอาจส่งผลต่อการตัดสินใจกระทำการต่างๆ จึงควรเน้นย้ำให้ชัดเจนว่าความตายเป็นเรื่องธรรมชาติ แต่ก็ไม่ควรโยนทิ้งชีวิต เพราะเป็นสิ่งที่มีคุณค่า
กิจกรรมของห้องสมุดแมวหางกิ้นส์ไม่ได้จำกัดเพียงแค่เรื่องความตาย สิ่งหนึ่งที่ห้องสมุดผลักดันคือ เรื่องวรรณกรรม การอ่าน และกิจกรรมอื่นๆ ที่หลากหลายและสอดคล้องเหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย เช่น กิจกรรมที่ทำร่วมกับวัยรุ่นจะมีประเด็นและรายละเอียดแตกต่างจากเด็กเล็กหรือผู้ใหญ่ กล่าวคือไม่มุ่งเน้นเรื่องความตาย เพราะเป็นช่วงวัยที่ต้องการแรงเสริมในการทำตามความฝันและมุ่งไปข้างหน้า จึงต้องทำกิจกรรมที่ช่วยเพิ่มแรงกระตุ้นให้มุ่งไปข้างหน้าหรือการอยู่ดีให้มากขึ้น แต่ประเด็นเรื่องการตายดียังคงเป็นประเด็นที่ทางห้องสมุดจัดทำต่อไปอย่างต่อเนื่อง เนื่องจากมีเครื่องมือที่จะช่วยดูแลใจผู้ที่ประสบปัญหาได้ และการเข้าไปดูแลจิตใจผู้คนในชุมชนด้วยความกรุณาเป็นการเรียนรู้และเพิ่มพูนประสบการณ์ของคุณวลัยพรให้ลึกซึ้งขึ้น
ผู้สนใจกิจกรรมของห้องแมวหางกิ้นส์ สามารถติดตามหรือสอบถามข้อมูลได้ที่เพจ ห้องสมุดแมวหางกิ้นส์ (www.facebook.com/juiorn) หรือเฟซบุ๊ก Katawut Jui
วันที่ออกอากาศ: 13 มิถุนายน 2564
ผู้เรียบเรียง: สุรพิน อยู่สว่าง
