การปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยมะเร็งแบบประคับประคองแบบองค์รวม:  การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม  กรณีศึกษาสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติ ตำบลพะตง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา

สุคนธ์ ชัยชนะ/วันจรัส พรหมศิริ/เรวดี รัตนะ/, นันทิชา รักษ์วงศ์/ขวัญนภา สภาพันธ์/กนกสร จ่าวัง
สถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติ ตำบลพะตง, อำเภอหาดใหญ่, จังหวัดสงขลา
ดิเรก ชัยชนะ
มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาชุมชนกรุณา (มสชก.), อำเภอเมืองขอนแก่น, จังหวัดขอนแก่น
รำภาภรณ์ หอมตีบ
โรงพยาบาลหาดใหญ่, อำเภอหาดใหญ่, จังหวัดสงขลา

การปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยมะเร็งแบบประคับประคองแบบองค์รวม:  การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม  กรณีศึกษาสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติ ตำบลพะตง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา

The Study of Holistic Palliative Care for Cancer Patiens: Participatory Action Research, Patong Healthcare Service Center, Hatyai, Songkhla Province

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการปฏิบัติการดูแล ผู้ป่วยมะเร็งแบบประคับประคองแบบองค์รวมในกลุ่มผู้ดูแลหลักในครอบครัว อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) Caregiver (Cg) และเจ้าหน้าที่สาธารณสุข ของสถานีอนามัย เฉลิมพระเกียรติฯ ต.พะตง ทีมวิจัยจำนวน 12 คน ได้แก่ เจ้าหน้าที่สาธารณสุข Cg ผู้ป่วยมะเร็ง ผู้ดูแลหลักในครอบครัว ผู้นำชุมชน และนักวิจัยภายนอก เพื่อมีส่วนร่วมในกระบวนการวิจัย ทุกขั้นตอนของการศึกษาปัญหา พัฒนาเครื่องมือวิจัย เก็บข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูลและสังเคราะห์ผล  การวิจัยใช้แบบประเมินการปฏิบัติการดูแลแบบประคับประคอง 51 ข้อ ด้วยมาตรวัดแบบลิทเคิร์ท และการสังเกตแบบมีส่วนร่วม เพื่อเก็บข้อมูลการปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยมะเร็งแบบประคับประคอง แบบองค์รวมทั้ง 4 ด้าน ได้แก่ ด้านร่างกาย ด้านอารมณ์และจิตใจ  ด้านสังคมและสิ่งแวดล้อม และด้านจิตวิญญาณ

ผลการวิจัยพบว่า การปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยมะเร็งแบบประคับประคองด้านร่างกาย ด้านอารมณ์และ จิตใจ ด้านสังคมและสิ่งแวดล้อม และด้านจิตวิญญาณ ของกลุ่มผู้ดูแลหลักในครอบครัวมีระดับสูง กว่ากลุ่ม อสม./Cg และกลุ่มเจ้าหน้าที่สาธารณสุขอย่างมีนัยสำคัญ สำหรับกลุ่มอสม./Cg มีระดับการปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยด้านอารมณ์และจิตใจในระดับที่ไม่แตกต่างจากกลุ่มผู้ดูแลหลักในครอบครัว และมีระดับการปฏิบัติการดูแลสูงกว่าเจ้าหน้าที่สาธารณสุข เมื่อเปรียบเทียบ กลุ่มผู้ดูแลหลักในครอบครัวและกลุ่มอสม./Cg มีระดับการปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยด้านจิตวิญญาณ สูงกว่ากลุ่มเจ้าหน้าที่สาธารณสุขอย่างมีนัยสำคัญ ข้อค้นพบนี้นำไปสู่ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย ในการพัฒนาโปรแกรมการฝึกอบรมกลุ่มผู้ดูแลแบบประคับประคอง รวมถึงเสริมพลังกลุ่มอสม./Cg และผู้ดูแลหลักในครอบครัวเข้ามามีส่วนร่วมกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขในการพัฒนาคุณภาพ การดูแลแบบประคับประคองบนฐานของชุมชนให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น