ความตายในเข่งปลาทู

เมื่อพูดถึงปลาทู เชื่อว่าเราทุกคนคงรู้จักและเคยเห็น แม้คนที่ไม่ค่อยจะรู้จักชนิดของปลาก็ตาม และเมื่อให้นึก ก็อาจจะนึกถึงเอกลักษณ์หลายๆ อย่างที่โดดเด่น เช่น หน้างอ คอหัก อยู่ในเข่ง แมวชอบกิน หรือบางคนอาจจะนึกไปไกลถึงแม่กลองก็เป็นได้ เพราะปลาทูแม่กลองของแท้ต้องหน้างอ คอหัก (เป็นคำโฆษณาในร้านขายปลาทูแถวๆ แม่กลอง)

ความพิเศษหรือเอกลักษณ์เฉพาะของปลาทูที่ชวนให้เราสงสัย รวมถึงเคยตั้งคำถามกับตัวเองก็คือ ทำไมปลาทูต้องหน้างอนะ ยิ่งเวลาอยู่ในเข่งหรืออยู่ในถาดโฟมที่พ่อค้าแม่ค้าวางขายตามแผงแล้ว ดูเหมือนปลาทุกตัวไปทำศัลยกรรมมา เพราะหน้าตาเหมือนกันเปี๊ยบ ไม่ว่าตัวเล็กหรือตัวใหญ่ หน้างอทั้งนั้น บางครั้งอดคิดขำๆ ไม่ได้ว่า ที่หน้างอสงสัยคงไม่อยากให้มีคนซื้อ หรือไม่อยากตายแล้วกลายเป็นปลาทูในเข่งกระมัง

เมื่อลองไปค้นข้อมูลดูว่าทำไมปลาทูต้องหน้างอ คอหัก ก็พบคำตอบว่า เพราะเข่งปลาทูส่วนมาก ทำมาขนาดเดียว เมื่อจะใส่ปลาทูที่มีขนาดใหญ่กว่าเข่งลงไปก็ต้องงอหัวให้พอดีกับเข่งเลยเป็นที่มาของหน้างอ คอหัก

แต่มุมที่อยากชวนมองก็คือความหน้างอของปลาทูนี่แหละ ถ้าสังเกตดีๆ ไม่เพียงแต่หน้างอเท่านั้น ปากของปลาทูบางตัวก็ยังอ้าออก ยิ่งตอนทอดด้วยแล้ว ปากจะยิ่งอ้ากว่าตอนที่ยังไม่ทอดเสียอีก มีอยู่วันหนึ่งในขณะที่ทอดปลาทูให้บรรดาแมวๆ ที่บ้าน หน้างอๆ ของปลาทูก็ชวนให้ตั้งคำถามกับตัวเองว่า ตอนที่เราตาย เราอยากจะตายด้วยใบหน้าแบบไหนนะ หน้ายิ้มเบิกบานหรือหน้านิ่วคิ้วขมวด หรือหน้าแสดงความเจ็บปวด หรือหน้างอเพราะยังมีเรื่องบาดหมางกับคนใกล้ชิดอยู่ แล้วปากที่อ้าออกของปลาทูก็ยังทำให้คิดได้อีกว่า เรามีเรื่องที่ยังไม่ได้บอกหรือสั่งเสียกับใครบ้างนะ เพราะเราคงไม่อยากตายแบบหน้างอและปากอ้าเหมือนกำลังจะพูดอะไรบางอย่างอยู่แน่ๆ เลย

ภาพของปลาทูในกระทะวันนั้น ทำให้เรากลับมาทบทวนชีวิตที่ยังเหลืออยู่ในวันนี้ เราเริ่มคิดถึงเรื่องความตาย และไล่ลำดับเรื่องสำคัญในชีวิตด้วยการจดโน้ตสิ่งที่เราอยากทำก่อนตาย รวมถึงเริ่มสะสางภาระที่ติดตัวเรามาหรือเราดิ้นรนไปหามาเพิ่มเอง

เราพบว่า สิ่งสำคัญไม่ได้อยู่ที่การได้สะสางภาระหรือทำตามโน้ตที่เขียนไว้เท่านั้น แต่ภาพของปลาทูที่อ้าปากในกระทะยังชวนให้คิดถึงความสัมพันธ์ระหว่างเรากับคนรอบข้างด้วย เพราะแม้เราจะเตรียมตัวเองมาดี ไม่ว่าในแง่กายภาพหรือจิตใจ แต่ทั้งหมดไม่ได้เป็นหลักประกันที่ช่วยให้เราตายดี เพราะสิ่งสำคัญอีกอย่างหนึ่งที่จะช่วยให้เราตายดีหรือตายในแบบที่เราจินตนาการไว้ ยังเป็นเรื่องของสัมพันธภาพอีกด้วย ในยามที่ป่วยหนัก ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ หรือใกล้ตาย ผู้คนที่อยู่แวดล้อมเรามีความสำคัญมากในการช่วยทำให้ความปรารถนาของเราเป็นไปตามที่คาดหวังไว้ หรือมีส่วนช่วยน้อมนำให้เราจากไปอย่างสงบได้ เพราะมีหลายกรณีที่พบว่า แม้ผู้ป่วยจะเตรียมตัวมาอย่างดี เช่น อยากจะตายที่บ้านในบรรยากาศที่สงบ ไม่วุ่นวาย แต่เมื่อป่วยหนัก หรืออยู่ในระยะท้าย หรือเกิดเหตุการณ์บางอย่างที่ทำให้ญาติไม่สามารถรับมือได้ อาจจะด้วยหลายๆ สาเหตุ เช่น ไม่รู้เจตนามาก่อนล่วงหน้าเพราะไม่มีการบอกกล่าวไว้ หรือไม่มีความรู้พอในการดูแลอาการดังกล่าว ก็อาจจะพามาโรงพยาบาลและจำเป็นต้องเข้าสู่กระบวนการรักษาต่อไป ซึ่งบางครั้งอาจส่งผลให้ผู้ป่วยเกิดความทุกข์ทรมาน หรือหลายคนต้องเสียชีวิตที่โรงพยาบาล ไม่เป็นไปตามความปรารถนาของตนเอง

เมื่อทบทวนมาถึงตอนนี้ ก็พบว่าเราโชคดีที่ยังไม่สายเกินไปในการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้คนรอบข้าง เพราะยังมีลมหายใจอยู่ อยากให้คนรักหรือคนเกลียด เราเลือกสร้างขึ้นมาได้ บางคนอาจจะนึกไปไกลว่าเมื่อตายแล้ว ยังอยากให้มีคนระลึกนึกถึง ไม่ลืม หรือพูดถึงในแง่มุมที่ดีๆ ถ้านึกไม่ออกอาจจะลองจินตนาการตอนที่เคยไปงานศพของเพื่อน หรือคนรู้จัก เราพูดถึงเขาในแง่มุมไหนกันบ้างนะ แง่มุมที่ดีหรือไม่ดี แล้วถ้าเป็นงานศพของเราล่ะ อยากให้คนพูดถึงเรา หรือมีความทรงจำต่อเราในแง่มุมไหนกัน

ยังมีเวลาที่เราจะทำสิ่งเหล่านี้ เพราะสิ่งที่เราจะได้ในวันนี้แน่ๆ คือ ความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้คนรอบข้าง ส่วนตอนตายถือเป็นเรื่องในอนาคต แต่ถ้าความสัมพันธ์ในวันนี้ดี อย่างน้อยที่สุด เชื่อว่าเราก็คงไม่ตายแบบปลาทูในเข่งที่หน้างอ คอหัก และปากอ้าๆ หรอก จริงไหม